Da najważniejszych niedomogów dotychczasowego systemu edukacyjnego należą:

* prymat informacji (rozumianej jako zbiór faktów) nad umiejętnościami,

* ograniczenie roli wychowawczej szkoły i brak współpracy wychowawczej z domem,

* wąsko profilowane i długotrwałe nauczanie zawodowe,

* prymat kształcenia zbiorowego nad indywidualnym.

Za najważniejsze, bezpośrednie powody decydujące o konieczności przeprowadzenia kompleksowej reformy systemu edukacyjnego, należy uznać:

* konieczność dostosowania systemu edukacji do zapisów nowej Konstytucji, uchwalonej w 1997 roku, oraz do reformy ustrojowej państwa,

* potrzebę dostosowania kształcenia zawodowego do wymogów związanych z polityczną formułą państwa, gospodarką rynkową i integracją z Unią Europejską,

* kryzys roli wychowawczej szkoły,

* potrzebę silniejszego powiązania szkoły na każdym poziomie z rodziną i społecznością lokalną,

* brak równości szans młodzieży wiejskiej i miejskiej w dostępie do edukacji na każdym jej poziomie i niski wskaźnik procentowy młodzieży uzyskującej średnie i wyższe wykształcenie.

Celem tak szeroko rozumianej reformy edukacji w Polsce jest:

* upowszechnienie kształcenia na poziomie średnim oraz wyraźny wzrost liczby osób podejmujących studia wyższe,

* zwiększenie i wyrównanie szans dostępu do edukacji na wszystkich jej poziomach,

* przywrócenie właściwych proporcji między przekazem wiadomości, kształtowaniem umiejętności a troską o rozwój osobowości,

* zwiększenie autonomii szkół,

* promowanie jakości pracy nauczyciela, poprzez ścieżki oceniania i zróżnicowanie na odpowiednim poziomie płac,

* poprawa sytuacji finansowej edukacji, m. in. poprzez wzrost nakładów budżetowych, jak i dochody własne szkół,

* związanie szkoły z rodziną i społecznością lokalną.

1. Reforma strukturalna szkolnictwa w Polsce

W reformie strukturalnej szkolnictwa w Polsce przyjęto założenie, że system edukacyjny powinien obejmować całą drogę kształcenia od przedszkola do doktoratu wraz z kształceniem ustawicznym, a cykle edukacyjne powinny być tak ustalone, aby brały w nich udział dzieci lub młodzież pozostająca w tej samej fazie rozwoju psychicznego i fizycznego. Wyróżniono trzy wyraźnie dominujące formy organizacyjne kształcenia szkolnego oraz trzy etapy kształcenia akademickiego tj.

* 6 - letnia szkoła podstawowa,

* 3 - letnie gimnazjum,

* 3 - letnie liceum kończące się maturą lub 2 - letnia szkoła zawodowa /nauka zawodu/ połączona z dającym państwową maturę 2 - letnim liceum uzupełniającym,

* studia licencjackie,

* studia magisterskie,

* studia doktoranckie.

Założono, że rozpoczęcie obowiązkowej edukacji szkolnej poprzedzone jest rocznym przygotowaniem do szkoły "zerówką", która w przyszłości przekształci się w obowiązkową i ewentualnie zostanie włączona w strukturę szkoły podstawowej.

Od 1 września 1999 roku rozpoczęto proces reformy systemu polskiej edukacji poprzez wprowadzenie nowego ustroju szkolnego opartego na: 6 - letnią szkołę podstawową, 3 - letnie gimnazjum, a od roku szk. 2002/2003 3 - letnie liceum profilowane.

2. Reforma programowa

Reforma programowa objęła ramowe plany nauczania, programy nauczania, podręczniki, przewodniki metodyczne dla nauczycieli, standardy wymagań i syllabusy oraz system egzaminowania i oceniania.

Uznano, że nadrzędnym celem pracy edukacyjnej jest wszechstronny rozwój ucznia jako osoby i w związku z tym przyjęto, że podstawowymi zadaniami nauczyciela jest: nauczanie, kształtowanie umiejętności i wychowanie uczniów.

Zasadniczym dokumentem programowym, ustalanym centralnie przez Ministra Edukacji Narodowej jest Podstawa Programowa Kształcenia Ogólnego, który zawiera cele edukacyjne, zadania szkoły, treści oraz osiągnięcia dla danego etapu kształcenia.

Kształcenie w 6 - letniej szkole podstawowej zostało podzielone na 2 etapy edukacyjne:

Etap I, dotyczący kształcenia zintegrowanego, realizowany w kl. I - III, będący łagodnym przejściem od wychowania przedszkolnego do edukacji prowadzonej w systemie szkolnym. Zajęcia edukacyjne prowadzi nauczyciel /nauczyciele/ według ustalonego przez siebie planu,

Etap II edukacyjny, realizowany w kl. IV - VI, w którym wprowadza się obok przedmiotów i bloków przedmiotowych, ścieżki edukacyjne o charakterze wychowawczo - dydaktycznym, tj.:

* edukację prozdrowotną;

* edukację ekologiczną;

* edukację czytelniczą i medialną;

* wychowanie do życia w społeczeństwie.

W gimnazjum nauczyciele wprowadzają uczniów w świat wiedzy naukowej; wdrażają ich do samodzielności; pomagają im w podejmowaniu decyzji dotyczącej kierunku dalszej edukacji i przygotowują do aktywnego udziału w życiu społecznym.

NG 50 (435)