Beata Garnyte

Gotyk

Okres ten (gotyku) reprezentują w Wilnie dwa pierwszorzędnej wartości artystycznej kościoły: św. Anny i Bernardynów, przyrośnięte niejako do siebie, choć w pewnym odstępie czasu po sobie powstałe.

Kościół św. Anny, istniejący jako drewniany w drugiej połowie XV w., został w 1581 r. konsekrowany jako kościół murowany. Wnętrze, zniszczone przez pożar, zostało wykonane na nowo w 1902-1904 r., nie przedstawia więc żadnej wartości zabytkowej; za to strona zewnętrzna imponuje wirtuozostwem swej przebogatej kompozycji. (...) Jak głęboko i wytrawnie była ta dekoracja przemyślana, dowodzi najlepiej fakt, iż do budowy tej użyto 33 rodzajów cegieł, w ręku strychowanych, o różnych kształtach, a wykonanych zawczasu według z góry ustalonego (...) projektu.

Kościół Bernardynów wykazuje odmienny charakter. Założony w 1469 r. początkowo jako kościół drewniany, po spaleniu się zostaje rozpoczęty w cegle w 1525 r.; jednak wskutek braku funduszów budowa ciągnęła się bardzo długo i poświęcenie nastąpiło dopiero w 1594 r. Kilkakrotne przeróbki i odnowienia po pożarach pozbawiły go jednolitości wyglądu zewnętrznego. Arcydziełem gotyku ceglanego możnaśmiało nazwać prześliczną wieżyczkę-dzwonnicę (z drugiej połowy XV w.) o nadzwyczajnie szlachetnych proporcjach i subtelnych detalach, pełnych wdzięku i ożywienia, a przytem zgodnych z techniką ceglaną. Wnętrze ucierpiało przez czas bardzo niewiele i zachowało swój charakter pierwotny, choć ołtarze i sprzęty z XVIII w. zmieniają nieco nastrój ogólny. (...)

NG 9 (445)